Ana Sayfa

MUSANNEF

Sınıflandırmak, tasnif etmek, konularına göre tertiplemek manasına tasnifden ism-i rrıeful olup cami ile aynı manada kullanılır ve çeşitli konulardaki hadisleri bir araya toplayan hadis kitaplarına denir.

(Bk. Câmi).

Nebi (s.a.s) hadislerini rivayet eden ilk nesil olan sahabe zamanında Kur'ân-ı Kerim'e itina gösterildiğinden hadislere o kadar önem verilmemiştir. Bununla birlikte bazı sahâbiler hadisleri öğreniyor, müzakere suretiyle diğer sahâbilere de naklediyordu. Hatta içlerinde az da olsa hadisleri yazanlar da vardı.

Birinci hicri asır sona ererken hadisleri bilen sahabilerin birer birer dünyadan çekilmeleri üzerine hadislerin kaybolmasını önlemek üzere tedbir almak lüzumu hasıl oldu. Emevi Halifesi Ömer b. Abdilaziz bilinen hadislerin toplanması için bir emir çıkardı. Bunun üzerine hadisler derlendi ve yazılı metinler haline getirildi. Daha sonra da toplanıp yazılı metinlere aktarılan hadisler tasnif yoluna gidildi yani konularına bakılarak ayrılmaya başlandı. Her hadis konusuna göre tertibe konuldu. Birkaç ana konu etrafında ilk hadis kitapları meydana geldi. İşte bu hadis kitapları musannef veya cami denilen eserlerdir ve iman, ahkâm, âdâb, rikak, Tefsir, Târih, Şemail, Menakib gibi sekiz ana konudaki hadisleri bir araya getirir. Ma’mer b. Râşidin Camii ile Abdurrezzak b. Hemmâm'ın Musannefi ve İmam Mâlik'in el-Muvatta'ı ilk musannef eserler sayılır.

Ebu Tâlib el-Mekki'ye göre musannef eserler hicri 120 veya 130 senesinden sonra ortaya çıkmaya başlamıştır. Tasnif edilen kitaplar arasında İbn Cureyc'in Tefsire dair hadisleri ihtiva eden kitabı, Ma’mer b. Râşid ve Sufyân es-Sevri'nin Musannefleri bu devrede telif edilen eserlerdir.

İbn Hayr el-İşbili'nin Endülüs'e giren kitaplar arasında okuyup bize sahih rivayetlerini verdikleri arasında Veki İbnu'l-Cerrah’ın Musannefi, Sufyân es-Sevri'nin Camii, Hammâd b. Seleme ve Sufyân b. Uyeyne'nin Abdurrezzak b. Hemmâm'ın, Ebu Bekr Abdullah b. Ebi Şeybe'nin ve Sa'id b. Mansur'un musannefleri vardır.

Bu eserlerden sonra musannef eserlerden el-Kutubu's-Sitte denilen eserler yazılmıştır. Cami Sahih diğerleri Sünen tarzından olan bu altı kitap da konularına göre tertip edilmiş hadisleri ihtiva ettikleri cihetle birer musannef sayılırlar.